Neler yeni

Olumsuzluk Eki(-ma/-me)

muarpol

Aktif Üye
Katılım
9 Ocak 2018
Mesajlar
36
Merhabalar Sayın Hocalarım,
İnternetteki bazı sitelerde olumsuzluk eki -ma/-me yapım eki olarak yer almakta. Burada detaylı bir araştırma yapamadım.TDK cevaplarında var mı yok mu bakma fırsatım olmadı.
Sizin bu konudaki düşünceleriniz nelerdir?
Elinizde resmi yazısı, ispatı vb. mevcut mudur?


Zira benim düşüncem çekim eki olduğu yönündedir :)
 

M.Duman

Yeni Üye
Katılım
8 Ocak 2018
Mesajlar
26
Sayın Hoca'm ben de bu konuda yakın zamanda fiil olumsuzluk eklerinin yapım eki olarak kullanıldığını öğrendim. Yani "-ma, -me" olumsuzluk ekleri yapım eki olarak kullanılıyor.
 

astagos

Yeni Üye
Katılım
27 Eyl 2017
Mesajlar
3
Yıllar önce ortaokul öğrencisiyken Türkçe öğretmenim ismi olumsuz yapan -sız, -siz ekini yapım eki; fiili olumsuz yapan -me, -ma ekini ise çekim eki olarak vermişti. Bu bana çok yanlış gelmişti. İkisi de olumsuzluk eki. Ya ikisi de çekim eki olmalı ya da ikisi de yapım eki olmalı.
Bence ikisi de yapım eki. Çünkü anlam değişiyor. Birine gel ve gelme dediğimizde aynı eylemi mi yapıyor, hayır aynı eylemi yapmıyor.
Zaten 4-5 yıl önceki 7. sınıf MEB Türkçe ders kitabında da yapım eki olarak verilmişti.
 

Ozan_35

Çalışkan Üye
Katılım
21 Şub 2018
Mesajlar
233
Çokça tartışılmış bir konudur. Merkezi sınavlarda "-ma / -me" olumsuzluk eki çekim eki kabul edilir. Bağımsız kaynakların çoğunda da aynı görüş hakimdir.

Özetle mantık şudur: "-siz" eki yeni sözcük türetir ve bu sözcük sözlükte yer alır. Bu bağlamda yapım ekidir. "-ma / -me" olumsuzluk eki ise yeni bir sözcük türetmez, bir eylemin yapılmadığını / yapılmayacağını bildirir. "Gelmek" sözcüğü sözlükte yer alırken "gelmemek" sözcüğü yer almaz.
 

serkansgp

Aktif Üye
Katılım
19 Ocak 2018
Mesajlar
201
Bizim mantığımızda olandan çok kabul edileni alma zorunluluğu yüzünden olumsuz eki -ma -me yapım ekidir hocam. Eylemde yapıda türemiş yapı yapar eylemi tabi birleşiklik yoksa.
 

Ozan_35

Çalışkan Üye
Katılım
21 Şub 2018
Mesajlar
233
"-ma / -me" olumsuzluk eki birçok önemli kaynakta fiil çekim ekleri içinde yer alır.
 

kaknus

Çalışkan Üye
Katılım
12 Ara 2018
Mesajlar
133
-me/-ma olumsuzluk ekleri yapım ekiyse bu eklerle türetilmiş kelimelerin de sözlüklerde bir madde olarak yer alması gerekmez mi?
 

beyazyelken

Yeni Üye
Katılım
31 Eki 2018
Mesajlar
24
Ben de en başından beri çekim eki olarak veriyorum. 'Evsiz' yeni bir kavramdır ama 'koşmamak' yeni bir kavram değildir.
 

yakup77

Yeni Üye
Katılım
5 Şub 2018
Mesajlar
2
Olumsuzluk eki -ma, -me fiilden fiil yapan yapım ekidir. Prof.Dr.Muharrem Ergin'in Türk Dil Bilgisi kitabını incelemenizi tavsiye ederim.
 
Son düzenleme:

azazel

Üye
Katılım
7 Ara 2018
Mesajlar
7
-mA olumsuzluk eki ile ilgili olarak Zeynep Korkmaz “Fiil kök ve gövdelerinden olumsuz fiiller türeten bir ektir. İ- ek-fiili dışındaki her fiil kök ve gövdesine gelebildiği için Türk dilinin en işlek türetme eki durumundadır.” (Korkmaz 2003: 128)
 

Ozan_35

Çalışkan Üye
Katılım
21 Şub 2018
Mesajlar
233
Alanında otorite kabul edilen, bizim yaşımız kadar yıl Türkçeye emek vermiş büyük hocalarımızınkiyle benim bilgim yarışamaz elbette ama bu konuda ben onlar gibi düşünmüyorum. "Gelme-" yeni bir sözcük değildir bana göre. Bir eylemin yapılmayacağını bildirmek üzere sözcüğe eklenen olumsuzluk eki yeni bir sözcük türetmez. Sözlükte yer almama ölçütüne de katılıyorum. Sözlükte kök ya da türemiş sözcükler bulunur. Çekim eki almış sözcükler yer almaz. Merkezi sınavlarda hangi görüş kabul ediliyorsa ona uyarız elbette.
 

Nesli09

Yeni Üye
Katılım
20 Eyl 2018
Mesajlar
15
Prof. Dr. Muharrem Ergin bu ek için menfi fiil yapan ektir , der. Dolayısıyla bu ek dilimizde çok eskiden beri olumsuzluk eki olarak kabul edilmiştir.İsimlerin olumsuzuyla bir fark yok aslında.nasıl ev- siz evi olmayan demekse bak-ma dediğimizde de bakma eylemi olmayan anlamı çıkar ve bu da yeni bir anlamdır.eylemin olması ile olmaması aynı şey değildir.Bu konuda TDK nın da bir yazısı var ve -me/- ma olumsuzluk eki kabul edilir.
Muharrem ERGİN,Türk Dil Bilgisi (Edebiyat ve Eğitim Fakültelerinin Türk Dili ve Edebiyatı Bölümleri için)318.madde ,sayfa190.
 

beyazyelken

Yeni Üye
Katılım
31 Eki 2018
Mesajlar
24
Biz de fakültede yapım eki olarak görmüştük.Atanınca çekim eki olarak anlatıldığını görmüş ve şaşırmıştım.Daha sonra başka konularda da farklılıklar olduğunu görünce bir anlam verememiştim.Dil bilgisi gibi bir alanda nasıl ortak görüş olmazdı.Zamanla alıştık tabi.Bu tartışmaların da bitmediğini görünce aslında ne kadar zor bir branşımız olduğunu anlıyorum.Başka branşlarda bu kadar çok tartışmalı konu var mıdır?Herhalde anlama dayalı olduğu için farklı görüşler çıkıyor bizde.
 

Murat Çelik

Aktif Üye
Katılım
26 Kas 2018
Mesajlar
12
Arkadaşlar uzman öğretmenlerimiz yapım eki diyor ancak bu durumu MEB nasıl değerlendiriyor ve sorularda nasıl ele alıyor? Bize bu sorunun cevabı gerekli aslında.
 

Ozan_35

Çalışkan Üye
Katılım
21 Şub 2018
Mesajlar
233
Kaynaklar derken şunu kastetmiştim: Kitapçılarda, kitap fuarlarında dilbilgisi kitaplarını incelerim hep. Ne demişler diye tartışmalı konulara özellikle bakarım. Elimden geçen kitaplarda çekim eki diyenler çoğunluktaydı. Belki de merkezi sınavlara giren öğrencileri hedefleyen kitaplar olduğu için böyle denmiştir, bilemiyorum. Ben de kendi görüşümü söyledim, görüşümde de ısrarcı değilim açıkçası. Yapım eki olması benim aklıma bir türlü yatmamıştır.

Bir keresinde bir forum sayfasında da yapım ve çekim dışında üçüncü bir ek sınıflandırması gerektiğine dair bir tez atılmıştı ortaya. Olumsuzluk eki -ma / -me ve fiilimsi eklerinin bu gruba dahil edilebileceği söylenmişti. Tartışılabilir, yeni fikirler ortaya çıkması iyidir, işin doğası gereğidir.

Yorumlamanın ağır bastığı bir dersin öğretmenleriyiz. Bu yüzden olsa gerek en çok katılımcının olduğu ve en çok konu açılan forum sayfaları Türkçe öğretmenlerinkidir. Bilginin ağır bastığı diğer branşlarda bir soru ya da konu bizimki kadar tartışılmıyordur.

Hepimiz akademik öğrenim gördük, o dünyayı az çok biliyoruz. Bazı konularda farklı görüşleri olan hocalar vardır. "Türkçede de farklı görüş mü olur, her şey belli değil mi zaten?" derken nelerle karşılaştık zamanında. Sözgelimi Leyla Karahan'ın "Türkçede Söz Dizimi" kitabında fiilimsi bulunan cümleler basit yapılı kabul edilir. Peki biz de aynı şeyi mi düşünüyoruz? Derste nasıl anlatıyoruz?

Sözü uzattım yine. MEB'in ve YÖK'ün sınavlarında olumsuzluk eki -ma / -me çekim eki kabul ediliyor. Değişmediyse...
 

AysunK

Moderator
Yönetici
Katılım
29 Eyl 2017
Mesajlar
112
Çekim eki olduğunu düşünüyorum...yeni kelime türetmiyor. Olumsuz yönde anlam ilişkisi kuruyor.
 

serkansgp

Aktif Üye
Katılım
19 Ocak 2018
Mesajlar
201
TDK yapım eki olarak ele alıyor arkadaşlar. Doğru yanlış önemli değil ne yazık ki TDK ne diyorsa o.

Gelmiyor sözcüğü yapısı gereği türemiştir yani. Gel-me-yor. Bir de eyleme gelen çekim ekleri "kişi ve kip" ekleridir. Bu mantıkta gerisi yapım ekidir de diyebiliriz.
 

alkan38

Üye
Katılım
3 Ara 2017
Mesajlar
34
Arkadaşlar konuyla ilgili son durum nedir?7.sınıflarda bu hafta fiil yapısı işleyeceğim. TDK sık sorulan sorular başlığında bu konuya değinmiş. Dil bilimcilerimiz ortak bir görüşe sahip olmadığı için bizimde bu doğru bu yanlış diyebilmemiz mümkün değil diyor. Kaynakları inceleyin tarafınızı seçin diyor yani. Hatta diğer konularda da benzer cevaplar yazmış arastirmacilarimiz görüş birliğine varamadı siz şu kaynakları inceleyin vs. Acaba bu cevaplarla cimere şikayet de mi bulunsak ? Madem komisyonlari sorulara cevap veremiyor o zaman koltukları bosaltsinlar da cevap verebilecek kişiler otursun.
 

Ozan_35

Çalışkan Üye
Katılım
21 Şub 2018
Mesajlar
233
Üniversiteye hazırlık kitaplarında çekim eki olarak aldığını hatırlıyorum. Yakın zamanda bakmadım. Hâlâ öyle mi bilmiyorum. MEB, TDK'yi esas alıyor, TDK de yapım eki sayıyor. Bu durumda böyle anlatmak zorundayız.

Bence çekim ekidir. Olumsuzluk yeni bir anlam değildir.
 
Üst